Związek ludzi z podziemiami sięga tak odległych czasów jak daleko w przeszłość sięga historia rodzaju ludzkiego na Ziemi. Początki tej symbiozy wiążą się z adaptacją naturalnie zastanych obiektów skalnych i wykorzystaniem ich dla potrzeb człowieka.

Co to jest podziemna trasa turystyczna ?

"Podziemną trasę turystyczną stanowi część obiektu podziemnego powstałego w sposób naturalny lub w wyniku działalności człowieka, dostosowana dla bezpiecznego ruchu turystycznego, posiadająca wartości przyrodnicze i kulturowe oraz zorganizowaną obsługę turystów przez uprawniony do tego podmiot". Taką definicję trasy podziemnej podaje StowarzyszeniePodziemne Trasy Turystyczne Polski z siedzibą w Tarnowskich Górach.

Podziemne obiekty są nierozerwalnie związane z historią gatunku ludzkiego - od siedziby i miejsca schronienia człowieka pierwotnego poprzez pozyskiwanie cennych surowców i minerałów, magazynowanie i przechowywanie towarów, aż do zadziwiających nieraz budowli strategiczno - militarnych. Miliony ludzi na świecie penetruje i zwiedza podziemia powstałe w sposób naturalny lub w wyniku działalności człowieka.

Aktualnie znajduje się w Polsce 35 podziemnych tras turystycznych zlokalizowanych w 34 obiektach podziemnych, podzielonych ze względu na pochodzenie lub pierwotne przeznaczenie na:

• A. Jaskinie - 9 tras w 9 obiektach,
• B. Kopalnie i sztolnie - 15 tras w 14 obiektach,
• C. Piwnice i składy - 5 tras w 5 obiektach,
• D. Pomilitarne - 6 tras w 6 obiektach.

Wszystkie te trasy są atrakcyjne turystycznie i mimo wielu, często pozornych podobieństw każda z nich jest niepowtarzalna, unikalna.

ProjektowanaTRASA TURYSTYCZNA BIEGNĄCA PODZIEMIAMI KAMIENIC PRZYRYNKOWYCH Z WYKORZYSTANIEM CZĘŚCI ZABYTKOWEGO KOLEKTORA W RYNKU STAREGO MIASTA PRZEMYŚLA kwalifikuje się do kategorii C.

W kategorii C znajdują się następujące trasy:

• C01 - Lochy Sandomierskie
• C02 - Trasa im. F. Zalewskiego w Jarosławiu
• C03 - Podziemia Opatowskie
• C04 - Trasa 1000-lecia Państwa Polskiego w Kłodzku
• C05 - Piwnice Rzeszowskie

Jak widać przemyska trasa może być 6 w kategorii w kolejności w Polsce.
(Podano trasy funkcjonujące - mające uregulowany stan prawny i bezpieczeństwa wg informacji Stowarzyszenia Podziemne Trasy Turystyczne Polski z siedzibą w Tarnowskich Górach).

Łączna długość tras podziemnych w Polsce przekroczyła 35 km, a wg danych organizatorów obsługi turystów w poszczególnych obiektach, zwiedza je rocznie 2,5 mln osób.

Polska posiadając niewiele historycznych podziemi musi chronić dla przyszłych pokoleń to co jeszcze pozostało. Zabezpieczone, zagospodarowane, przywrócone życiu podziemne obiekty zabytkowe i inne nie zrewitalizowane dotąd podziemia milcząco oddają hołd i podziękowanie naszym przodkom.

Przemyśl jest miastem posiadającym tysiącletnią historię i olbrzymie walory turystyczne również i w tej dziedzinie. Jak do tej pory w ogóle nie wykorzystane. Stąd zrodził się pomysł realizacji tego typu trasy. Na podstawie przeprowadzonego rozpoznania może ona mieć charakter unikalny z uwagi na fakt, że w ciąg trasy wkomponowany jest historyczny kolektory sanitarny (nieczynny kamienny kanał ściekowy) jakich w Polsce nie zachowało się wiele.Zabytek niezwykle atrakcyjny, posiadający olbrzymią wartość dydaktyczno-poznawczą jako przykład konstrukcji inżynierii sanitarnej.
Również istnienie kilkukondygnacyjnych piwnic pod kamienicami Przemyskiej Starówki powoduje możliwość realizacji interesującej trasy podziemnej pokazując historię miasta, przemyskie tradycje mieszczańskie, promującej możliwości miasta.

Autor: Jerzy Krużel
Opracowano na podstawie: "Polskie podziemia turystyczne" - Józef Tworek, "Zabezpieczenie i rewitalizacja podziemnych obiektów zabytkowych "Konferencja naukowo-techniczna Kraków-Bochnia 21-22. 09. 2001
Zdjęcia przemyskich podziemi znajdują na końcu tej strony.
Powyższy tekst pochodzi z ulotki informacyjnej "Podziemna Trasa Turystyczna - Rewitalizacja zabytkowych podziemi Starego Miasta Przemyśla" - Przemyśl 02.2006, którą otrzymaliśmy od pana Jerzego Krużela, za co serdecznie dziękujemy.

REWITALIZACJA ZABYTKOWYCH PODZIEMI STAREGO MIASTA

Położenie Przemyśla na skrzyżowaniu dróg handlowych biegnących z zachodu na wschód przez Kraków i Lwów, z północy przez Toruń do Lwowa i dalej na południe w pełni wykorzystywali jego mieszkańcy. Przemyśl, w okresie swego rozkwitu przypadającego na wiek XV i XVI, był jednym z najbogatszych miast w Polsce. Kwitło tu rzemiosło i sztuka, wysoko stała oświata. Dziś odległą i bogatą historię miasta i jego mieszkańców odnaleźć możemy na pożółkłych stronach rękopisów przechowywanych skrzętnie w archiwach jak i ukrytych pod ziemią reliktach przeszłości.

Bogata historia miasta, przeszłość związana z sercem grodu czyli Rynkiem, zarówno w sensie przenośnym jak i dosłownym, ukryta jest pod ziemią.
Przeciętny mieszkaniec jak i turysta postrzega wtórny układ Rynku poprzez jego zabudowę pochodzącą z XIX i początku XX wieku. Nie jest to prawdziwy i adekwatny do przeszło 1000letniej historii obraz miasta. Pod trzema zachowanymi pierzejami Rynku istnieje doskonale czytelny, pierwotny układ kamienic w postaci piwnicjedno- i dwukondygnacyjnych, których początki sięgają czasów średniowiecza (XV w.).

Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono:

• dwie kondygnacje piwnic (do głębokości ok. 10 m p.p.t) w kamienicach Rynek nr 1, 2, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 15 i 16,
• w kamienicach Rynek nr 4, 5 i 16 piwnice wychodzą poza obręb budynku (pod chodnik),
• jedna kondygnacja piwnic wychodzi poza obrys kamienic od strony Rynku (pod chodnikiem) nr 2,3, 13 i 14.

Udostępnienie ich i połączenie w cały podziemny system komunikacyjny, z wykorzystaniem dostępnego, historycznego kolektora (nieczynnego, kamiennego kanału ściekowego) stanowi niezwykle atrakcyjnyciąg turystyczny jak również dydaktyczno-poznawczy. Wspomniany wyżej kolektor, o długości ok. 800m jest jednym z zachowanych kolektorów historycznego systemu kanalizacji miasta Przemyśla. Prowadził on od budynków kapituły łacińskiej, ulicą Katedralną, Asnyka, przez wschodnią część Rynku i ulicę Mostową do Sanu. Budynek Rynek 1 stanowi bardzo ważny element w projektowanej trasie, zarówno z uwagi na swe położenie jak i bardzo interesujący, wielopoziomowy układ piwnic, wywodzących się jeszcze z XV w. - od niego też winna rozpoczynać się trasa turystyczna jak i prace projektowo-remontowe.

Z uwagi na szeroko zakres prac, całe zamierzenie należy podzielić na etapy:

• I etap - udostępnienie podziemi Rynek 1 i części nie zagospodarowanych piwnic Rynek 2 (Mostowa 2) i połączenie ich z wykorzystaniem części biegnącego pod ulicą Mostową kolektora.
• II etap - połączenie wykonanej trasy poprzez udostępnienie części kolektora od ul. Mostowej do podziemi kamienicy Rynek 11
• III etap -prace związane z włączeniem do trasy turystycznej części kolektora biegnącego od ul. Mostowej do Sanu
• IV etap - połączenie pierzei północnej z pierzeją wschodnią (Rynek 7 i 8)
• V etap - połączenie w ciąg podziemny trasy turystycznej od Rynku l do Rynku 13 z włączeniem kolektora sanitarnego.

Ważnym elementem w I etapie prac jest opracowanie programu funkcjonalnego, który przewiduje w podziemiach kamienicy Rynek 1:

• Rozszerzenie działalności klubu "Niedźwiadek".
• Utworzenie sali promocyjnej z projekcją audio-video informującej o historii miasta i jego zabytkach oraz przebiegu trasy turystycznej.
• Sale ekspozycyjne obrazujące historie miasta a szczególnie historię Samorządu Miejskiego.

Powyższy tekst pochodzi z ulotki informacyjnej "Podziemna Trasa Turystyczna - Rewitalizacja zabytkowych podziemi Starego Miasta Przemyśla" - Przemyśl 02.2006, którą otrzymaliśmy od pana Jerzego Krużela, za co serdecznie dziękujemy.
Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z Podziemnej Trasy Turystycznej

Przemyskie Podziemia